Tijd voor een Integraal Ouderenbeleid 2022-2035

Bouwsteen voor partijprogramma’s politieke partijen en het coalitieakkoord 2022-2026

De Seniorenraad Nijmegen wil met dit pleidooi argumenten aandragen voor de ontwikkeling van een gemeentelijk integraal en samenhangend ouderenbeleid. Een beleid waarin beleidsterreinen worden gekoppeld en er samenhang wordt aangebracht vanuit het perspectief van ouderen. Een dergelijk beleid kan lacunes voorkomen en bijdragen aan een zo lang mogelijk zelfstandig, gezond en actief leven van ouderen in Nijmegen.

Ouderen verdienen bijzondere aandacht vanwege hun specifieke aandachtspunten en problematiek zoals dat ook voor jeugd geldt. Hoewel de huidige generatie ouderen gemiddeld langer fit en gezond blijft dan vorige generaties, krijgen ook veelal voorheen vitale ouderen op enig moment te maken met toenemende fysieke, mentale en sociale beperkingen, bijvoorbeeld verminderde mobiliteit, dementie of een toenemende kans op eenzaamheid.

Ouderen dienen ons inziens om die reden als specifieke categorie benaderd te worden binnen de leidende principes zoals de gemeenteraad Nijmegen deze heeft geformuleerd: “Preventie voor curatie, gewoon meedoen voor iedereen, zelfredzaamheid en sociale steun, en veiligheid in huishoudens”.
Wij pleiten voor een beleid gericht op ouderen, ouder worden en ouder zijn, vanaf heden tot 2035 waarin de keten van voorzieningen en de lacunes daarin, integraal in beeld worden gebracht en gefinancierd en niet worden benaderd vanuit gefragmenteerde invalshoeken. De tijdspanne tot 2035 (in plaats van 2040) is gekozen in de wetenschap dat prognoses meer fluïde zijn naarmate de horizon verder weg ligt.

Aantal ouderen neemt toe

In 2035 bestaat landelijk ongeveer 25% van de bevolking uit ouderen vanaf 60 jaar. In Nijmegen bedraagt het aantal 60+-ers in 2035 meer dan 49.000 (ca. 25%) bij een verwachte prognose van 198.500 inwoners. Het aantal 65+-ers in Nijmegen zal in 2040 stijgen van 29.200 naar 42.900, een toename van 17 naar 24%. De categorie 70+-ers binnen deze groep zal met 7.000 personen (40%) toenemen. Het aantal ouderen met dementie zal in 2040 zijn verdubbeld ten opzicht van 2020. Prognose voor 2040: in Nijmegen 4200 inwoners met vastgestelde dementie. Door de afname van het aantal 50+-ers zal het aantal mantelzorgers per 75+-er in 2040 zijn afgenomen van vijf naar drie.

Specifieke aandachtspunten uitgelicht

De absolute en relatieve toename van ouderen vraagt om een focus op ouderen op het gebied van welzijn, zorg en ondersteuning (met een verschuiving naar preventie), huisvesting, mobiliteit, inrichting van de openbare ruimte en het voorzieningenniveau in de wijk, alsmede inkomensondersteuning en armoedebestrijding.

De nieuwe generatie ouderen zal, zoals eerder betoogd, langer actief en gezond zijn, maar per saldo zal het aandeel kwetsbare ouderen toenemen. Daarenboven zijn er substantiële verschillen in gezondheid tussen groepen met een lage en hoge sociaaleconomische status. Betrokkenheid met en inzet en deelname aan de samenleving van ouderen is van belang om deze goed te laten functioneren. De oudere levensfase met eigen waarden, inzet, kracht en zwakte vraagt om een actieve herwaardering van het ouder worden en het stimuleren van ouderen om een maatschappelijke rol te blijven spelen. Ouderen kunnen voor jongeren veel betekenen door de inzet van hun kennis en ervaring. Wederkerigheid tussen ouderen en (jong)volwassenen en jeugd is echter nog geen vanzelfsprekendheid.

"In de visie van de Seniorenraad dient een integraal ouderenbeleid ouderen te ondersteunen in hun behoeften, in het kunnen dragen van eigen verantwoordelijkheid over hun leven en hun wijze van leven, in het kunnen maken van keuzes in de wijze van wonen en hen in staat te stellen hun welzijn en (positieve) gezondheid op peil te houden".

Veel ouderen verrichten vrijwilligerswerk en/of zijn mantelzorger. Het aantal potentiële vrijwilligers en mantelzorgers neemt in de loop van de komende decennia steeds verder af. Dit vraagt in combinatie met de stijging van het aantal dementerenden en andere chronische zieken om een preventief beleid gericht op dementievriendelijke wijken, extra ondersteuning van mantelzorgers in verband met overbelasting en eenvoudige toegankelijkheid van (zorg)voorzieningen. Specifieke aandacht voor de andere beleving van dementie en de veelal te laat gestelde diagnose bij oudere migranten zijn van groot belang om bewustzijn bij hen en hun omgeving te creëren.

Voor ouderen zullen er voldoende levensloopgeschikte en betaalbare woningen beschikbaar moeten komen om zelfstandig te kunnen blijven wonen. Naast een toenemende behoefte aan beschut en beschermd wonen moet aandacht worden besteed aan andere manieren van (semi-) collectieve woonvormen voor ouderen. De (her)inrichting van de openbare ruimte en een goede bereikbaarheid van te realiseren of bestaande voorzieningen in de directe leefomgeving van ouderen zijn onverbrekelijk verbonden met de ontwikkeling van vormen van wonen-met-zorg.

De inkomenspositie van ouderen is divers. De toename van het aantal ouderen zet de toekomstbestendigheid van de financiële oudedagsvoorzieningen onder druk. Maatwerk zal nodig zijn om alle ouderen in financieel opzicht volwaardig maatschappelijk en sociaal te kunnen laten participeren in de samenleving. Een proactief ouderenbeleid vanuit de gemeente kan dit stimuleren. Maatschappelijke veranderingen, de inter- en multiculturaliteit van de samenleving en technologische ontwikkelingen die positief bijdragen vragen veel van de sociale en cognitieve vaardigheden van ouderen, met name ook van diegenen met een niet- Westerse achtergrond. Dit alles vraagt om een integraal beleid vóór en met focus op de behoeften ván ouderen, inclusief voor hen die de eigen regie over het leven verliezen of nooit hebben gehad.

Links naar meer informatie

Contact

E-mail: seniorenraad@nijmegen.nl
Post: Postbus 9105 – 6500HG Nijmegen ter attentie van dhr. F.M. Eliëns, secretaris M010